مقایسۀ رویکردهای مختلف تفکیک آثار انسانی و اقلیمی بر تغییرات جریان حوضه‌های آبخیز

نوسانات اقلیمی و فعالیت‏های انسانی از مهم‏ترین عوامل تأثیرگذار بر منابع آب هستند و طی چند دهۀ گذشته، سهم زیادی در تغییرات جریان رودخانه‏ها داشته‏اند. بنابراین، بررسی سهم هر یک از این دو عامل در تغییرات جریان رودخانه می‏تواند به مدیریت منابع آب منطقه‏ای در سیاست‏گذاری و توسعۀ راهبردهای سازگار کمک کند. به ‏منظور تعیین سهم هر یک از عوامل انسانی و اقلیمی در تغییرات جریان رودخانه، رویکرد‏های مختلفی وجود دارند که هر یک از این رویکرد‏ها دارای فرضیات و منابع عدم قطعیت مخصوص به خود در تعیین سهم هر یک از عوامل هستند. بر این اساس، در مطالعۀ حاضر با استفاده از سه رویکرد مرسوم مدل‏سازی داده‌محور، آماری و تحلیلی، سهم آثار انسانی و اقلیمی در تغییرات جریان حوضۀ آبخیز سد کرخه و چهار زیرحوضۀ اصلی آن طی دورۀ 1980 تا 2014 به ‏دست ‏آمد و دامنۀ تغییرات نتایج و حساسیت و اطمینان‏پذیری آنها بررسی شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان‏دهندۀ حساسیت رویکردهای یادشده به طول دورۀ آماری و وقایع حدی موجود در آن و همچنین دامنۀ عدم قطعیت زیاد نتایج ‌آنها در نسبت‏دهی سهم فعالیت‏های انسانی و نوسانات اقلیمی در کاهش جریان رودخانه است. به‏گونه‏ای که سهم فعالیت‏های انسانی در کاهش جریان رودخانه با توجه به این سه رویکرد در کل حوضه، حدود 60 تا 83 درصد و سهم نوسانات اقلیمی حدود 17 تا 40 درصد در دورۀ یادشده است.